Cách trung tâm Hà Nội khoảng 25km về phía Tây, làng nghề Phú Vinh, xã Phú Nghĩa, huyện Chương Mỹ (Hà Nội) có hơn 400 năm sản xuất mây tre đan.
Hiện nay, Phú Vinh không chỉ gìn giữ được nghề truyền thống mà còn phát triển mạnh mẽ. Nhiều sản phẩm xuất khẩu được khách hàng đón nhận.
Trước đây, làng có tên gọi ban đầu là Phú Hoa Trang với ý nghĩa trời đã phú cho người dân nơi đây có đôi bàn tay khéo léo tài hoa, giỏi đan lát mây tre. Vào năm 1841, Phú Hoa Trang đổi tên thành làng Phú Vinh có nghĩa là phú quý và vinh hiển. Cha truyền con nối, bao thế hệ người dân trong làng Phú Vinh đều gắn bó với cây tre, cây mây, và am hiểu tất cả các thuộc tính của loại cây này. Cũng chính từ đó, nghề mây tre đan dần phát triển và trở thành nghề truyền thống của làng Phú Vinh.
Sinh ra trong một gia đình ba thế hệ làm mây tre đan truyền thống tại làng Phú Vinh, Nghệ nhân Nguyễn Văn Tĩnh chia sẻ: “Làng nghề Phú Vinh có nét đặc trưng khác với so các làng nghề đan lát trên cả nước vì chúng tôi có kỹ thuật đan, kỹ thuật làm nguyên liệu độc đáo. Ở đây có đa dạng lối đan, đến 80% công việc đan lát là bằng mây. Kỹ thuật xâu xiên cần sự phối hợp nhuần nhuyễn bằng tay, mắt rồi tình cảm nữa vì thế cũng kỹ thuật xâu xiên nhưng xâu xiên ở Phú Vinh đặc sắc hơn cả.”
Người làng Phú Vinh có hàng trăm kỹ thuật đan khác nhau. Theo các nghệ nhân, kỹ thuật xâu xiên được coi là mềm mại và đẹp hơn cả vốn được áp dụng trong nghệ thuật thêu thì người thợ làng Phú Vinh, họ dùng sợi mây để làm nên những hoa văn, đường nét độc đáo, chắc chắn. Đây là làng nghề duy nhất có kỹ thuật đỉnh cao của nghệ thuật đan lát Việt Nam.
Trước đây, các sản phẩm của làng mây tre đan Phú Vinh chủ yếu là các loại dần, sàng, thúng, mủng, túi, hộp… truyền thống để phục vụ đời sống hằng ngày. Hiện nay, các nghệ nhân Phú Vinh đã tìm cách kết hợp mây, tre với các vật liệu khác và tìm tòi thêm những kĩ thuật mới, giúp tạo nên những sản phẩm tiêu biểu, có thể kể đến, như: các sản phẩm gốm sứ quấn mây, sản phẩm mây tre đan tạo hình 3D…
Để bắt kịp với xu hướng hiện nay, các nghệ nhân sáng tạo hàng chục lối đan mới từ lối đan cổ như: đan vẩy rồng, đan mắt cáo, đan sầu riêng, gai mít…Nhờ đó, sản phẩm của làng nghề đã trở nên phong phú hơn, trong đó có nhiều dòng sản phẩm đòi hỏi sự sáng tạo và kĩ thuật cao, như: tranh chân dung, tranh phong cảnh, câu đối, hoành phi, tượng động vật…
Nghệ nhân Nguyễn Văn Quang, làng Phú Vinh, xã Phú Nghĩa, huyện Chương Mỹ, Thành phố Hà Nội, cho biết: “Trước kia ở làng Phú Vinh đa số phần lớn làm các sản phẩm chỉ có mây không. Làm chiếc bình hoàn toàn bằng mây thì chỉ cắm hoa khô thôi. Thế nhưng mình kết hợp mây và gốm thì sẽ ra sản phẩm có thể cắm hoa tươi được.”
Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Văn Trung, Chủ tịch Hội doanh nghiệp mây tre Phú Vinh và Nghệ nhân ưu tú Hoàng Văn Hạnh, Giám đốc Công ty mây tre đan Mây Việt, cho biết: “Ngày xưa các cụ nghĩ đến đâu thì các cụ làm sản phẩm đến đó nhưng bây giờ không thế. Sản phẩm sau này chúng tôi nghiên cứu là vừa sáng tác về hình dáng, cải tiến cả lối đan làm sao vừa nhanh mà vẫn đẹp.”
Trải qua năm tháng, các sản phẩm tinh xảo hơn. Khách du lịch trong và ngoài nước muốn lối đan mới, kỹ thuật cao hơn từ đó, thúc đẩy đam mê cũng như ước nguyện của người dân làng nghề: “Những năm gần đây, làng thường có các đơn hàng từ thị trường EU, Hoa Kỳ, Trung Quốc… với số lượng lớn, giá xuất khẩu cao. Điều này đã mang lại thu nhập ổn định cho người dân làng nghề.”
Ông Nguyễn Văn Khương, Phó chủ tịch UBND xã Phú Nghĩa, huyện Chương Mỹ, TP Hà Nội, khẳng định: “Hằng năm, đóng góp kinh tế cho địa phương rất lớn. Năm 2018 là đỉnh cao của hàng mây tre đan xuất khẩu. Các doanh nghiệp trong làng nghề đóng 600 đến 700 tỷ (24 triệu USD – 28 triệu USD)/năm. Lợi nhuận thời điểm đó khá cao từ 10-15%. Xuất khẩu đi toàn thế giới.”
Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Văn Trung, Chủ tịch Hội doanh nghiệp mây tre Phú Vinh, chia sẻ: “Đơn hàng đầu tiên tôi làm là lô hàng trang trí nội thất đèn treo, khung ảnh, khung gương. Khi đó khách Đài Loan (Trung Quốc) quan tâm và đặt hàng. Chúng tôi gọi là hàng cao cấp nên làm hơi vất vả. Nhưng sau lô hàng đầu tiên ấy, họ cứ đặt đều đều mỗi tháng 1 công ten nơ. Bà con yên tâm sản xuất.”
Từ một làng nghề lâu đời, làng nghề mây tre đan Phú Vinh nay đang thích ứng với thị trường, song vẫn giữ được những nét độc đáo riêng có. Cùng với đó là xu thế tiêu dùng xanh phát triển mạnh mẽ trên toàn cầu sẽ là lợi thế để làng nghề Phú Vinh tiếp tục phát triển.
Theo https://vovworld.vn/
