Lịch sử về tre

Vietnam Bamboo Foundation ( VBF) là tổ chức cộng đồng phi lợi nhuận hoạt động theo mô hình doanh nghiệp xã hội. VBF ra đời với sứ mệnh thúc đẩy, phát triển ngành tre Việt Nam toàn diện – từ gìn giữ văn hóa, bảo vệ môi trường đến xây dựng kinh tế xanh và sinh kế bền vững.

Từ thuở sơ khai đến "Thép xanh" của tương lai

Tre, với vẻ đẹp thanh tao, sự dẻo dai và tốc độ sinh trưởng phi thường, đã gắn bó mật thiết với lịch sử nhân loại qua hàng ngàn năm. Hành trình của tre không chỉ là câu chuyện về một loài thực vật, mà còn là minh chứng cho khả năng thích nghi và sự sáng tạo không ngừng của con người.

Tre được cho là đã xuất hiện trên Trái Đất từ kỷ Phấn Trắng, khoảng 100 triệu năm trước. Những hóa thạch cổ nhất của tre đã được tìm thấy ở châu Á, cho thấy đây là trung tâm đa dạng sinh học của loài cây này.

Tre phát triển mạnh mẽ ở các vùng khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới trên khắp các châu lục Á, Phi, Mỹ Latinh và một số khu vực ở châu Đại Dương. Khả năng thích nghi với nhiều loại đất và điều kiện khí hậu đã giúp tre lan rộng một cách tự nhiên.

vietnam-bamboo-foundation

1. Kỷ nguyên Tiền sử và Tre trong cuộc sống ban đầu (Khoảng 10.000 TCN - 2.000 TCN)

  • Công dụng và vũ khí: Ngay từ thời kỳ đồ đá, con người đã biết sử dụng tre để chế tạo các công cụ sắc bén như dao, mũi tên, giáo mác nhờ độ cứng và khả năng tách dễ dàng của nó.
  • Chỗ ở và vật dụng: Tre được dùng để dựng lều, làm mái che, giỏ đựng, chiếu… trở thành vật liệu cơ bản cho cuộc sống hàng ngày.
  • Giao thông: Thuyền bè làm từ tre xuất hiện, giúp con người di chuyển trên sông nước.

2. Thời kỳ Đồ đồng và Tre trong sự phát triển xã hội (Khoảng 2.000 TCN - 221 TCN)

  • Nông nghiệp: Hệ thống thủy lợi và công cụ nông nghiệp làm từ tre giúp phát triển sản xuất lương thực.
  • Kiến trúc: Tre bắt đầu được sử dụng trong các công trình kiến trúc phức tạp hơn, làm giàn giáo, kết cấu nhà cửa.
  • Văn hóa và nghệ thuật: Tre trở thành nguồn cảm hứng trong âm nhạc (nhạc cụ tre), thư pháp (bút tre) và thơ ca. Măng tre cũng trở thành một phần quan trọng trong ẩm thực. 

3. Thời kỳ Cổ đại và Trung đại: Tre lên ngôi (221 TCN - 1800 CN)

Trung Quốc: Tre trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa và đời sống Trung Quốc.

  • Thư tịch: Giấy làm từ tre được phát minh và sử dụng rộng rãi, là vật liệu ghi chép chính trước khi có giấy từ bột gỗ.
  • Xây dựng: Tre được dùng để xây dựng những công trình lớn, bao gồm cả một số phần của Vạn Lý Trường Thành (làm giàn giáo).
  • Đồ dùng sinh hoạt: Đồ nội thất, đồ dùng nhà bếp, đồ thủ công mỹ nghệ từ tre phát triển mạnh mẽ.
  • Quân sự: Cung tên tre, mũi tên tre được sử dụng trong chiến tranh.

Ấn Độ và Đông Nam Á: Tre được sử dụng phổ biến trong kiến trúc, sản xuất đồ dùng, và y học cổ truyền. Các nước như Việt Nam, Thái Lan, Indonesia có nền văn hóa tre phong phú, thể hiện qua kiến trúc nhà sàn, làng nghề truyền thống.

Nhật Bản: Tre là một phần quan trọng trong văn hóa Zen, nghệ thuật cắm hoa Ikebana, trà đạo và kiếm đạo (kiếm tre Kendo).

4. Thế kỷ 19 và 20: Thử thách và sự hồi sinh

  • Thời kỳ suy thoái: Sự ra đời của các vật liệu công nghiệp như thép, bê tông và nhựa đã khiến tre bị lu mờ trong một thời gian. Tre thường bị xem là vật liệu của người nghèo hoặc các vùng nông thôn.
  • Sự hồi sinh: Vào cuối thế kỷ 20, nhận thức về môi trường tăng lên đã đưa tre trở lại tầm quan trọng. Các nhà khoa học bắt đầu nghiên cứu sâu hơn về đặc tính của tre, dẫn đến việc phát triển các công nghệ xử lý và ứng dụng mới.

5. Thế kỷ 21: Tre - "Thép xanh" của tương lai

  • Vật liệu bền vững: Tre được công nhận là vật liệu xây dựng xanh, thân thiện với môi trường, thay thế cho gỗ và các vật liệu truyền thống khác. Các sản phẩm như ván sàn tre, ván ép tre, dầm tre được sử dụng rộng rãi.
  • Công nghệ và đổi mới: Công nghệ xử lý tre tiên tiến cho phép sản xuất sợi tre dùng trong dệt may (vải tre kháng khuẩn, mềm mại), giấy tre, than tre hoạt tính và các vật liệu composite từ tre.
  • Ứng dụng đa dạng: Tre tiếp tục được khám phá trong các lĩnh vực mới như năng lượng sinh khối, vật liệu y tế, và các sản phẩm công nghệ cao.
  • Biểu tượng và phát triển bền vững: Tre không chỉ là vật liệu mà còn là biểu tượng cho sự phát triển bền vững, kinh tế tuần hoàn và lối sống xanh, được các tổ chức quốc tế như World Bamboo Organization thúc đẩy mạnh mẽ.

Từ một loài cây hoang dã, tre đã trải qua một hành trình dài để trở thành một trong những tài nguyên quan trọng, hứa hẹn sẽ đóng vai trò then chốt trong việc định hình một tương lai bền vững hơn cho nhân loại.

↑